OBOWIĄZKI

Obowiązek informacji

Poza obowiązkiem przekazywania każdemu pracownikowi indywidualnej informacji o warunkach zatrudnienia i przysługujących uprawnieniach, pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu oraz zapoznaje z przepisami wewnątrzzakładowymi np. regulaminem pracy. Ponadto pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony – o wolnych miejscach pracy.

 

Obowiązki pracownika

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika.

Pracownik ma obowiązek:

  1. znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
  2. wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
  3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
  4. stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
  5. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
  6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
  7. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usuwa zagrożenia, ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia. W takim przypadku pracownik nie traci prawa do wynagrodzenia.

 

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

Prawo nakazuje pracodawcy: 

  1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
  2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
  3. reagować na potrzeby związane z zapewnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;
  4. zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;
  5. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;
  6. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
  7. zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy;

Koszty działań związanych z zapewnieniem pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w żaden sposób nie mogą ich obciążać.
Ogólne zasady dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje art.66 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz dział X Kodeksu pracy. Poza Kodeksem pracy, są też akty wykonawcze, wydane na podstawie upoważnień w nim zawartych, które bezpośrednio rozwijają postanowienia działu X.
Do przepisów powszechnie obowiązujących należą również przepisy zaliczane do przepisów prawa pracy, takie jak ustawy ustanawiające nadzór i kontrolę nad warunkami pracy, a także przepisy dotyczące innych dziedzin prawa, jednakże regulujące sprawy z zakresu bhp. Do takich przepisów należy prawo budowlane, prawo górnicze i geologiczne czy też prawo atomowe.

Dodatkowe regulacje dotyczące  bezpieczeństwa i higieny  pracy mogą być umieszczone w porozumieniu zawartym pomiędzy pracodawcą a związkiem zawodowym lub w ściśle określonych przypadkach w przepisach wewnątrzzakładowych, ustanawianych przez samego pracodawcę.

Do pierwszej grupy należy zaliczyć przepisy bhp występujące w ponadzakładowych i zakładowych układach zbiorowych pracy – uzp.  Do najczęściej występujących w uzp uregulowań z zakresu bhp zaliczyć można przede wszystkim:

  • dodatkowe przywileje dotyczące ochrony zdrowia;
  • dodatkowe urlopy dla pracowników pracujących w warunkach nie spełniających norm lub uciążliwych oraz skrócenie dobowego wymiaru czasu pracy dla pracowników zatrudnionych w takich warunkach;
  • rekompensaty finansowe dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy w warunkach przekroczeń norm zdrowotnych, uciążliwych oraz niebezpiecznych.

Aktem wewnątrzzakładowym, regulującym sprawy z zakresu bhp, jest regulamin pracy, który powinien zawierać:

  • zasady wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
  • wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom,
  • rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,
  • wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe,
  • obowiązki dotyczące bhp i ppoż, w tym sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywana pracą.

Więcej informacji znajdziesz na stronie Centralnego Instytutu Ochrony Pracy- Państwowego Instytutu Badawczego: www.ciop.pl